Temat pracy dyplomowej z arteterapii powstał z potrzeby chwili w celu edukacyjnym i terapeutycznym. Zainspirowana osobistymi doświadczeniami stwierdziłam, że temat poznawania swoich emocji - pomimo swojej wielkiej popularności i powszechności - nie stracił na czasie a wręcz przeciwnie nabrał jeszcze większej mocy. W dobie wszechobecnego Internetu, gier komputerowych, tabletów, smartphonów, gdzie bez wysiłku można obejrzeć filmy i filmiki o najróżniejszym zabarwieniu emocjonalnym, zachodzi konieczna potrzeba edukowania dzieci, młodzieży i dorosłych w tym temacie. Wszystkie emocje są bardzo ważne lecz w szczególności dwie z nich: złość i gniew wymagają odpowiedniego ukierunkowania, by spełniły swoją pozytywną rolę w życiu człowieka i nie zamieniły go w udrękę.Zatem złość jest bardzo potrzebna do życia wśród ludzi ale w swojej nieszkodliwej i kontrolowanej postaci, która rozwija i chroni a nie staje się narzędziem przemocy. Dlatego tak ważna jest mądra i świadoma edukacja dzieci, młodzieży, nastolatków i dorosłych.
Ze złością należy nauczyć się żyć a nie walczyć. Stąd też narodził się cykl zajęć pt. „ Ze złością za pan brat”, który był skierowany do 6-letniego chłopca, którego wzięłam pod swoje „terapeutyczne skrzydła”. Celem tych zajęć było wprowadzenie chłopca w świat emocji i zaznajomienie go z nimi. Zajęcia miały zwrócić uwagę i uwrażliwić go na występowanie w życiu sytuacji, osób i myśli, które wywołują złość i które mogą być w przyszłości wyzwalaczem złości. Warsztaty miały dostarczyć mu różnych sposobów radzenia sobie z utrzymującym się stanem rozzłoszczenia oraz pokazać mu, że aktywność twórcza oraz jej doświadczanie są pozytywnym sposobem na obcowanie z emocjami i uwalnianiem wewnętrznego napięcia emocjonalnego. Program zajęć arteterapeutycznych obejmował 7 spotkań trwających od 60 do 100 minut.Warsztaty miały miejsce w warunkach domowych i w terenie.
A oto jeden przykładowy harmonogram zajęć : warsztat 1 „Zegar emocji”
Temat sesji, forma działania | Zakładane cele terapii | Zakładane efekty terapii |
WARSZTAT 1 „Zegar emocji” Technika: - kolaż (tektura, czarnobiałe zdjęcia, napisy, korek, flamastry) Projekt inspirowany pomysłami z portalu „Pinterest” | - zapoznanie się z podstawowymi emocjami - nauka rozmawiania o ludzkich emocjach | - rozwój inteligencji emocjonalnej - nazywanie emocji - rozróżniane emocji - uwrażliwienie na emocje - lepsze poznanie siebie i innych - poznanie słownictwa związanego z emocjami |
Warsztaty te przeprowadzone zostały w warunkach domowych. W pierwszej części chłopcu zostały zaprezentowane na podłodze czarno-białe fotografie przedstawiające ludzkie portrety, które wyrażały różne emocje. Zdjęcia te stanowiły inspirację do rozmowy na temat emocji w życiu. Chłopiec sam nazywał przedstawione na portretach emocje natomiast w chwili, kiedy nie wiedział jak nazwać daną emocje próbował ją opisać własnymi słowami. Po rozpoznaniu emocji przekazałam chłopcu informacje o funkcji emocji, do czego służą i jak ważną rolę odgrywają w życiu, po czym nastąpiła między nami wymiana myśli zainspirowana tematem. Po dyskusji chłopiec został poproszony o wykonanie z wybranych przez siebie materiałów pracy pt. „ Zegar emocji”. Wykorzystał w tym celu wcześniej używane czarno-białe fotografie, flamastry, napisy z nazwami emocji i kontur własnych dłoni.
Z kolei moja praca magisterska, której temat brzmiał „Arteterapia jako forma wspomagająca stymulację sensoryczną i motoryczną oraz sferę motywacyjno-emocjonalną u dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym” ukazała , że arteterapię można wykorzystać do pracy z niepełnosprawnym dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, do których między innymi należą dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Arteterapia poprzez swoje szerokie spektrum oddziaływania wpływa na sferę manualną, kinestetyczną, sensomotoryczną, wyobrażeniową, emocjonalną i społeczną u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Arteterapeutyczna praktyka indywidualna zaczęła się w kwietniu 2016 r a zakończyła w maju 2017 r. Obejmowała 40 spotkań. Planowo zajęcia odbywały się jeden raz w tygodniu po 60 minut. Zajęcia organizowane były u chłopca w domu. Wszystkie niezbędne materiały do przeprowadzenia zajęć były przygotowywane i zapewnione przeze mnie. Terapię charakteryzowała zmienność działań ponieważ musiałam uważać na nadmierne przeciążenie jednej sfery. Zajęcia były prowadzone w miarę uporządkowanego schematu dla zachowania porządku i lepszej koncentracji uwagi. W czasie 60 minut prowadzone były również chwile relaksu lub przerywniki, aby zmniejszyć zmęczenie u chłopca. W celu zwiększenia motywacji stosowałam liczne pozytywne wzmocnienia słowne oraz nagrodę na koniec zajęć w postaci zdjęcia z ulubionym tematem chłopca. A oto przykładowy scenariusz zajęć
SZCZEGÓŁOWY OPIS CZYNNOŚCI |
1. Powitanie z chłopcem , rozmowa na temat jego nastroju, jego dnia w szkole lub tego co go aktualnie zaabsorbowało za oknem. 2.Ćwiczenie ruchowe do piosenki M. Bogdanowicz pt. „Głowa, ramiona, kolana, pięty” Chłopiec śpiewa i pokazuje za terapeutą Głowa, ramiona, kolana pięty Kolana, pięty, kolana, pięty Głowa, ramiona, kolana, pięty Oczy, uszy, usta, nos. Głowa -pokazujemy obiema rękoma głowę, Ramiona - pokazujemy obiema rękoma ramiona, Kolana - pokazujemy obiema rękoma kolana, Pięty - pokazujemy obiema rękoma pięty, Oczy - pokazujemy obiema rękoma ramiona, Uszy - pokazujemy obiema rękoma uszy, Usta - pokazujemy obiema rękoma usta, Nos - pokazujemy obiema rękoma nos. 3.Ćwiczenie ruchowe do piosenki „Boogi, Woogi” Chłopiec musi poruszyć konkretną częścią ciała usłyszaną podczas piosenki 2. Ćwiczenia w stosowaniu określeń dotyczących stosunków przestrzennych. Chłopiec siedzi w kole otrzymuje woreczek. Kładzie woreczek przed sobą, za sobą, z lewej strony, z prawej strony, trzyma nad sobą, siada na kole, określa, że kółko jest pod nimi. 3. Rozmowa terapeuty z chłopcem dotycząca budowy ciała na podstawie różnych prezentowanych zdjęć i odnajdywanie ich w swoim schemacie ciała 4. Odrysowywanie konturowe sylwetki chłopca na dużym kartonie i zamalowywanie poszczególnych części ciała farbami. 5. Chłopiec wykonuje samodzielnie obrys sylwetki terapeuty leżącego na kartonie. 6. Zabawa masą cukrową oraz odciskanie dłoni w masie cukrowej. Chłopiec robi odcisk swoich dłoni w masie cukrowej. 7. Podziękowanie za udział w zajęciach, podarowanie chłopcu nagrody w postaci zdjęcia z jego ulubionym tematem. |